Το σχέδιο μετακύλισης του ελληνικού χρέους

Ημερομηνία δημοσίευσης: 09/07/2011

Του Γαβριήλ Σακελλαρίδη*

Η ύπαρξη και μόνο ενός επιτοκίου που θα φτάνει το 8% καθιστά αδύνατη την αποπληρωμή του χρέους για την ελληνική οικονομία. Πολύ δε περισσότερο αν το επιτόκιο αυτό αυξηθεί, όπως επιθυμούν οι οίκοι αξιολόγησης. Επομένως γιατί τόση φασαρία για ένα σχέδιο που στην ουσία θα οδηγήσει σε χρεωκοπία;

Τις τελευταίες μέρες, ένα ακόμα σενάριο για την υποτιθέμενη επίλυση του «προβλήματος του ελληνικού χρέους» έχει έλθει στο προσκήνιο. Και προφανώς δεν προκαλεί καμία πλέον εντύπωση ότι και αυτό το σενάριο προέρχεται από την πλευρά των πιστωτών της ελληνικής οικονομίας και όχι από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία πολύ συνειδητά περιορίζεται στον ρόλο του «παρατηρητή» των εκάστοτε σεναρίων. Το σχέδιο αυτό έχει τη σφραγίδα της Γαλλικής Ένωσης Τραπεζών (FBF) αλλά απ' ό,τι διαφαίνεται βρίσκει στήριξη στους χρηματοπιστωτικούς κύκλους εντός και εκτός Ευρωζώνης, παρά την αντίδραση των οίκων αξιολόγησης. Η πρόταση αυτή πρόκειται για μία από τις πλέον επαχθείς λύσεις, που το μόνο που εξασφαλίζει με σιγουριά είναι την ελληνική χρεωκοπία. Η μόνη διαφορά είναι ότι αυτή θα επέλθει αφότου οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι μικρομεσαίοι και η νεολαία δεν θα έχουν πλέον να προσφέρουν τίποτα στους δανειστές και όταν όλη η περιουσία του ελληνικού Δημοσίου θα έχει εκχωρηθεί στο ξένο και το ελληνικό κεφάλαιο.

Σύμφωνα με το σχέδιο μετακύλισης του ελληνικού ομολογιακού χρέους, το 30% των ελληνικών ομολόγων που λήγουν μέχρι τα μέσα του 2014 θα αποπληρωθούν στην ώρα τους, ενώ το υπόλοιπο 50% θα μετατραπεί σε ομόλογα 30ετούς ωρίμανσης με επιτόκιο από 5,5% έως και 8%, ανάλογα με τη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας. Το υπόλοιπο 20% του χρέους αυτού θα επενδύεται σε τίτλους υψηλής αξιοπιστίας (ΑΑΑ), που θα εκδίδονται είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΙΒ), είτε από το προσωρινό Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και το οποίο στην ουσία θα αποτελεί μία μορφή ασφάλισης των πιστωτών σε περίπτωση χρεωκοπίας της Ελλάδας.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι στην ουσία η αναχρηματοδότηση του ομολογιακού χρέους της Ελλάδας, που λήγει μέχρι τα μέσα του 2014, αφορά μόνο το 50% αυτού του χρέους σε βάθος 30ετίας, αλλά αυτό θα πρέπει να αποπληρωθεί με ένα δυσβάστακτο επιτόκιο που θα κυμαίνεται από το 5,5% σε περιόδους ύφεσης και θα αγγίζει το 8% σε περιόδους οικονομικής μεγέθυνσης.

Στην ουσία, όπως πολύ σωστά σημειώνει ο αρθρογράφος των "Financial Times" Wolfgang Münchau, το σχέδιο αυτό δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο τοξικό ομόλογο στο εσωτερικό της Ευρωζώνης που φέρει πολλές ομοιότητες με τα αντίστοιχα τοξικά ομόλογα που συνδέονταν με τα subprime δάνεια του αμερικάνικου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, από τη μία θα υπάρχει μία εγγύηση για την αποπληρωμή του ελληνικού χρέους από ευρωπαϊκούς θεσμούς με μεγάλη φερεγγυότητα (ΕΙΒ ή EFSF), ενώ από την άλλη το ελληνικό χρέος με τέτοια δυσβάστακτα επιτόκια και τέτοιες οικονομικές συνθήκες με τις οποίες έχει καταδικάσει το Μεσοπρόθεσμο την ελληνική οικονομία, κάποια στιγμή θα είναι αδύνατο να αποπληρωθεί. Και με αυτό τον τρόπο, όταν σκάσει η τοξική αυτή φούσκα, το αποτέλεσμα να είναι πολλαπλάσιο από την χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ το 2007.

Επιπλέον, η μετακύλιση του υπάρχοντος ομολογιακού χρέους που λήγει στα μέσα του 2014 και η έκδοση νέων 30ετών ομολόγων αποσκοπεί στη διασφάλιση των συμφερόντων των πιστωτών και μέσω μιας άλλης οδού. Το νέο χρέος θα υπόκειται πλέον όχι στο ελληνικό, αλλά στο αγγλικό δίκαιο το οποίο (μαζί με το δίκαιο της Πολιτείας της Νέας Υόρκης) είναι το πιο ευνοϊκό προς τους πιστωτές. Με αυτό τον τρόπο, οι πιστωτές θα έχουν πλέον στη διάθεσή τους μια σειρά από καταναγκαστικές ρήτρες, του ίδιου χαρακτήρα που προβλέπεται και για το δάνειο το 110 δισ. του πρώτου Μνημονίου.

Η λογική αυτού του σχεδίου είναι, υποτίθεται, η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην επιχείρηση «διάσωσης» της ελληνικής οικονομίας με το πρόσχημα ότι δεν μπορούν οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι να «πληρώνουν συνεχώς για την Ελλάδα». Εκτός του ότι οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι δεν πληρώνουν τη διάσωση της ελληνικής οικονομίας, αλλά τη διάσωση των τραπεζών μέσω των περίφημων δόσεων που προβλέπει το Μνημόνιο για την Ελλάδα, το σχέδιο αυτό αποτελεί στην ουσία ένα ακόμη βήμα διάσωσης του ιδιωτικού τομέα και ειδικά των τραπεζών. Και αυτό επειδή, αν οι κάτοχοι ομολόγων πωλούσαν σήμερα τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στο χαρτοφυλάκιο τους θα είχαν πολύ μεγάλες ζημιές μιας και η ονομαστική αξία των ομολόγων αυτό υπολείπεται κατά πολύ της τιμής αγοράς τους, ενώ επίσης διασφαλίζουν ότι για ένα μικρό διάστημα η Ελλάδα δεν θα χρεωκοπήσει. Και μέχρι να φτάσουμε ξανά στο σημείο της χρεωκοπίας, οι τράπεζες θα έχουν φροντίσει να έχουν ξεφορτωθεί τον μεγαλύτερο όγκο των ομολόγων αυτών.

Η ύπαρξη και μόνο ενός επιτοκίου που θα φτάνει το 8% καθιστά αδύνατη την αποπληρωμή του χρέους για την ελληνική οικονομία. Πολύ δε περισσότερο αν το επιτόκιο αυτό αυξηθεί, όπως επιθυμούν οι οίκοι αξιολόγησης. Επομένως γιατί τόση φασαρία για ένα σχέδιο που στην ουσία θα οδηγήσει σε χρεωκοπία;

Βασικός σκοπός των πιστωτών μας είναι να εξασφαλίσουν ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο και θα βγάλουν επιπλέον κέρδη από τα υψηλότερα επιτόκια αλλά και θα μπορέσουν να απαλλαγούν από το βραχνά των ελληνικών ομολόγων. Δηλαδή στην ουσία να κάψουν το μόνο διαπραγματευτικό χαρτί που έχει αυτή τη στιγμή η χώρα μας για να μπορέσει να διασφαλίσει τα συμφέροντα των υποτελών τάξεων έναντι των πιστωτών. Η διαδικασία αυτή μετακύλισης του ομολογιακού χρέους έχει σκοπό να αποστερήσει από την ελληνική πλευρά την όποια δυνατότητα ευνοϊκής διαπραγμάτευσης, ακόμα κι αν η εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση είχε αυτό τον σκοπό. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ προφανώς έχει δώσει τα διαπιστευτήριά της ότι δεν έχει τέτοιους σκοπούς, αλλά οι πιστωτές μας θέλουν να είναι διασφαλισμένοι, αφού το εκρηκτικό πολιτικό κλίμα στη χώρα μας δεν αφήνει περιθώρια για βεβαιότητες.

Ένα άλλο ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί είναι το εξής: «Μα καλά, οι πιστωτές δεν αντιλαμβάνονται ότι τη χρεωκοπία όσο και να την καθυστερήσεις δεν θα αργήσει να έρθει μαζί με τις καταστροφικές τις συνέπειες;». Η απάντηση στο ερώτημα αυτό προκύπτει εύκολα από τη μελέτη της συμπεριφοράς των επενδυτών και των διευθυντικών στελεχών των χρηματοπιστωτικών ομίλων. Η συμπεριφορά αυτή χαρακτηρίζεται από την έλλειψη μακροπρόθεσμης αντίληψης, για τον απλούστατο λόγο ότι στον νεοφιλελευθερισμό, η ανάγκη για βραχυπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα είναι επιτακτική. Αν αυτά δεν προκύψουν, τότε η αντικατάσταση των διευθυντικών στελεχών είναι άμεση, ενώ οι επενδυτές κινδυνεύουν να ζημιωθούν σε τέτοιο βαθμό που να μην μπορούν να «ξαναπαίξουν χρηματοπιστωτικό τζόγο». Η βασική τους ανησυχία δεν είναι το αν θα σκάσει η πιστωτική βόμβα αλλά το να μην σκάσει στα χέρια τους, όσο βρίσκονται δηλαδή αυτοί στα πράγματα.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι και αυτή λύση η οποία αν πραγματοποιηθεί θα παρουσιαστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τα φερέφωνα της ως «επιτυχία», όχι απλώς μας καταδικάζει στην χρεωκοπία αλλά αποστερεί και από τη χώρα τη δυνατότητα να αναζητήσει εναλλακτικούς δρόμους προς το συμφέρον των εργαζομένων. Και αυτό θα καταστήσει τη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ακόμα περισσότερο ένοχη στη συνείδηση αυτών που καλούνται να πληρώσουν το τίμημα της κρίσης.

* Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης είναι μέλος της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του Συνασπισμού